Monday, June 19, 2023

Mahi kainga - wiki whitu

Nā wai

I pīki Jude ki runga i te Karahgahake maunga mō titiro i te whenua ki raro.

Nā wai i pīki ki runga i te maunga.

Nā wahine hoa i pīki ki runga i te maunga


I mahana Keith tōna waewae ki mua i te ahi.

Nā wai mahana tōna waewae?

Nā Keith mahana tōna waewae.


I hīkoi au i waho ki te Novotel Tainui i tera wiki.

Nā wai i whakāhua i tēnei pikitia. 

Nāku i whakāhua i tēnei pikitia mō ngā tuna.














I makariri rātou ki titiro i te kemu netipōro inātahira

Nā wai i makariri i te kemu netipōro inātahira

Nā rātou i makariri i te kemu netipōro inātahira.


I hī ika Stephen inanahi.

Nā wai i hī ika inanahi.

Nā Stephen i hī ika mō tōna waka,



Mō te akomanga i tērā wiki.



I tapata papa i te rakau i tēra mutunga wiki. Nā wai i tapata i te rakau Nā papa i tapata i te rakau I whiu te pepe i ngā taptapu I uwhiuwhi taku tama inapō Nā wai i uwhiuwhi inapō Nā ia i uwhiuwhi inapō Kupu hou kūaha - door Kapata - cupboard Pōkai - fold Mamae - sore Taptapu things, devices equipment. Tātahi - beach Hī ika - catch fish

Tapata - cut

hinga - fall

korokoro - throat

tūmanako - hope wish for

Rongorongo - smell

Hakari - feast

ka wani kē clever 

tatari wait


Tikanga

He whakamārama | Meaning E whai take ana, i takea mai i ngā pūtake e mōhiotia ana he pono, e whakaarotia ana rānei he pono, he tōtika. E ū ana ki te pono, e ū ana rānei ki ngā pūtake e mōhiotia ana, e whakaarotia ana rānei he pono. The concept of correctness or being right is a base principle that applies to all tikanga. Practice of a particular tikanga needs to be correct and right, and should be considered alongside what is true and valid to Māori culture.





Tuesday, June 13, 2023

Whāinga ki au


Short term goals

Tahi - Practise/parakitihi ngā Karakia kai 


Nau mai e ngā hua
o te wao,
o te ngakina,
o te wai tai,
o te wai Māori.
Nā Tane
Nā Rongo
Nā Tangaroa
Nā Maru
Ko Ranginui e tū iho nei
Ko Papatūānuku e takoto nei
Tūturu o whiti ka whakamaua kia tina! TINA!
Hāumi e! Hui e! TĀIKI E!

Welcome the gifts of food
from the sacred forests
from the cultivated gardens
from the sea
from the fresh waters
The food of Tane
of Rongo
of Tangaroa
of Maru
I acknowledge the sky father who is above me,
the earth mother who lies beneath me
Let this be my commitment to all!
Draw together! Affirm!

me/and


Kia ora mō ngā hoa

Me ngā kai I waenganui i a tatou


me


Mo tēnei kai

Mo te maunga 

Mo te moana

Taiki  e


Rua - E ako ana  au ngā kupu hou torutahi ra mō tēnei wiki me tērā wiki 


Toru - Ka ako matauranga mō Matariki.


Medium term goals

  1. Ka panui ahau “Tikanga Māori” mo Hirini Moko Mead. 
  2. Ka korero te reo mo tāku ipo me kupu hou. 
  3. Ka tuhituhi au roto taki rangitaki mō te ako tonu au


Long term goals


  1. Kaore tua atu ki  au mi te korero te reo Māori
  2. E ki e ki
  3. Ka ako tonu ahau i te reo Māori engare ka korero au tino pai.