Wednesday, August 30, 2023

Korero mō te Karaka - talking about time

 Mahi Kainga mō te atārangi.

Tuatahi i tuhi tēnei ki raro me te ataata

Ono karaka i te ata i oho au me hikoi ki te mīhini kawhe 

"He kapu kawhe mau taku ipo"

Haurua mai i te ono karaka i horoi au taku tinana roto te uwhiuwhi
Ae te tane hou. E ki e ki
Huarua mai i te whiti karaka i tae au ki te hui mo te ipurangi. 
I te pukumahi ratou hoa mahi. 
Tekau ma rua i te ahiahi i kai au tina me kanikani ki te wairere
Rima karaka i te ahahi i mua taku mahi wehe te kainga tari.
I haere ki waho mō te hau me te ora.


 I hanga ahau tenei kawhe me te kawhe toi 




Tuesday, August 22, 2023

Te Karaka - Mātawa

 

I hanga Natalie tēnei rauemi ki runga.


6.00pm 

Ono karaka i te pō . He timata mō Te Atārangi.

3.30 pm 

Haurua mai te toru karaka i te ahiahi. Ka te kaiako au taku keteparaha. 

5.35 pm

Rua tekau ma rima miniti ki te ono i te pō rāmere . Ka tae maua ki te rā whānau pati  ā  māua kare. 


Tips for the time 

haurua - half

hauwhā - quarter

mai te - past 

ki te - to



 

Tuesday, August 15, 2023

Te Maramataka Māori

Maramataka Māori 

Ngā Rā o te wiki

Rāhina - Mane

Rātū - Turei 

Rāapa - Wenerei 

Rāpare - Taite 

Rāmere - Paraire 

Rāhoroi - Hatarei 

Rātapu 


Hotoke

Pipiri - Hune 

Hongongoi - Hurae 

Here-turi-kōkā - Akuhata

Ngā marama o te wahanga (kaupeka) Hotoke (Takurua) 


Ngā marama o te wahanga (kaupeka) Koanga
Mahuru - Hepetema

Whiringa-ā-nuku- Oketopa

Whiringa-ā-rangi - Noema


Ngā marama o te wahanga (kaupeka) Raumati 

Hakihea- Tihema 

Kohitātea - Hanuere

Hui-tanguru - Pepuere


Ngā marama o te wahanga (kaupeka) Ngahuru

Poutū-te-rangi - Maehe 

Paengawhāwhā - Apereira

Haratua - Mei 



Kei te ako tonu au


Mahi kāinga Tuhi kia 3 ngā rā whānau / rā whakahirahira ki a koe. Tuhi ā tau ā kupu hoki. Hei tauira:

Example form Natalie 08.12.2006 I te Rāmere te tuawaru te wiki tuarua o te marama o Hakihea, ko te kaupeka o Raumati, ko te tau rua mano mā ono I whānau mai taku mataamua Waimirirangi.


I 06/08/1993 I whānau mai tāku mātāmua ko Jack tōna ingoa. I te Rāmere te tuaono te tuatahi wiki mō te marama Heri-turi-kōkā , ko te kaupeka o Hotoke, ko te tau tahi mano iwa rau iwa tekau mā toru. 28/02/1996 I whānau mai taku tamahine ko Libby tōna ingoa. I te Rāmere te rua tekau mā waru, te tuawhā wiki mō te marama Hui-tangauru, ko te kaupeka o Raumati, ko te tau tahi mano iwa rau iwa tekau mā ono. 18/12/1962 I whānau mai tāku kauaemua ko Kirsty, I te Rāmere te tekau mā waru, te tuatou wiki mō te marama o Hakitea, ko te kaupeka Raumati , ko te tau tahi mano iwa rau ono tekau mā rua.



Te kuputaka mō tēnei wiki

Ariari - visable
Rangitamiro - connected
Rangiwhawha - ubiquitous